Na terenie gminy Kamieniec Ząbkowicki następujące obszary, zespoły architektoniczne, obiekty zabytkowe (nieruchome i ruchome — figury przydrożne) są wpisane do rejestru zabytków:

Byczeń

  • kościół parafialny pw. Św. Marcina, 1771–1774, 1840, 1902, nr rej. 718 z dnia 01.09.1960.
  • plebania, obecnie budynek mieszkalno-usługowy, 1728–1730, nr rej. 1833 z dnia 08.10.1966.
  • Zespół młyna, nr 88, 1 ćw. xix w.–1939, nr rej. 1378/Wł z dnia 01.10.1992.
    • młyn, 1 ćw. XIX w., 3 ćw. XIX w., 1909, nr rej. 1378/Wł z dn. 1.10.1992
    • dom przy młynie, ok. 1861–1880, nr rej. 1378/Wł z dn. 1.10.1992
    • obora, ok. poł. XIX w., 1899, nr rej. 1378/Wł z dn. 1.10.1992
    • stodoła, ok. poł. XIX w., 1899, nr rej. 1378/Wł z dn. 1.10.1992
    • siłownia, 1919, nr rej. 1378/Wł z dn. 1.10.1992
    • tartak, 1939, nr rej. 1378/Wł z dn. 1.10.1992
  • Grodzisko, średniowiecze, nr rej. 202/Arch/26 z dnia 29.04.1966.

Chałupki

  • Relikty zamku i parkowe urządzenie terenu, Folwark Dolny nr 9 c (budynek mieszkalno-gospodarczy, stajnia, spichlerz), 2 poł. XIX w., pocz. XX w., nr rej. 968/Wł z dnia 27.12.1983.
  • młyn i dom, nr 7, XVI w., przed 1863, 4 ćw. XIX w., nr rej. 1310/Wł z dnia 25.06.1990.
  • Grodzisko, zamek, XIII-XIV-XVII, nr rej. 175/Arch/21 z dnia 06.12.1965.

Doboszowice

  • kościół parafialny pw. Św. Mikołaja, 2 poł. XIV w., 1559, 1617–1623, 1727, nr rej. 683 z dnia 14.04.1960.
  • Cmentarz przykościelny (XIV–XVIII w.), budynek bramny (1623), mur cmentarza (XIV–XVIII w.), nr rej. 1491/Wł z dnia 18.03.1996.

Kamieniec Ząbkowicki

  • kościół klasztorny, ob. kościół parafialny pw. Wniebowzięcia NMP, ok. 1210–ok. 1350, 1655, pocz. XVIII w., 1902–1904, nr rej. 136 z dnia 02.01.1950.
  • pałac opacki, Pl. Kościelny 4, 1681–1702, po 1817, pocz. XX w., nr rej. 321 z dnia 02.08.1956.
  • spichlerz pomiędzy kościołem a folwarkiem, Pl. Kościelny, 1702–1732, po 1817, 2 poł. XIX w., nr rej. 919/Wł z dnia 31.12.1982.
  • budowle należące do zespołu klasztornego, objęte wpisem do rejestru zabytków — nr rej. 1583/a–h/Wł z dnia 16.07.1997:

> zachowane części skrzydeł klasztoru (zachodniego i północnego), następnie oficyny, Pl. Kościelny 2–3, ok. 1210–1243, pocz. XV w., po 1428, 1479–1506, 1570, 1681–1702, po 1817, przed 1838,

> budynek bramny ze skrzydłami zachodnim (z piekarnią i mieszkaniami urzędników) oraz północnym (ze słodownią, następnie browarem), Pl. Kościelny 1, ok. 1681–1702, po 1817, po 1986,

> kancelaria gospodarcza, następnie oficyna, obecnie dom, Pl. Kościelny 5, przed poł. XVIII w., ok. 1830–1840, ok. 1990–2000,

> budynek mieszkalno-administracyjny na terenie dawnego folwarku klasztornego (narożniku północno-zachodnim), ob. dom, Pl. Kościelny 8, 1675?, 1 poł. XVIII w., po 1817, 2 poł. XIX w.,

>  budynek gospodarczy na terenie dawnego folwarku klasztornego (w pierzei południowej), zawierający stodołę, obory i dom czeladny, Pl. Kościelny 9, 1 poł. XVIII w.?, po 1817, 2 poł. XIX w.,

> oranżeria I na terenie dawnego ogrodu opackiego, w XIX w. — ogrodu użytkowego, Pl. Kościelny, ok. 1840–1850,

> oranżeria II z częścią mieszkalną na terenie dawnego ogrodu opackiego, w XIX w. — ogrodu użytkowego, Pl. Kościelny 12, przed 1861, XIX/XX w.,

>  rzeźba figuralna na terenie zespołu klasztornego ujęta wpisem do rejestru zabytków, nr rej. 747/467 z dn. 7.05.1991,

>  figura Św. Floriana na moście przed budynkiem bramnym, Pl. Kościelny 1, 1702 lub 1732,

>  figura Św. Jana Nepomucena na moście przed budynkiem bramnym, Pl. Kościelny 1, 1702 lub przed 1732 (1735 — data na cokole),

> rzeźba „Bóg Ojciec” na terenie zespołu klasztornego, ok. 1735, 1935, nr rej. 746/466 z dn. 7.05.1991.

  • kościół ewangelicki, obecnie nieczynny, ul. Zamkowa, 1882–1885, nr rej. 1842 z dnia 08.10.1966.
  • obiekty należące do zespołu pałacowo-parkowego objęte wpisem do rejestru zabytków — nr rej. 299/34/W¸ z dnia 07.11.1989

> pałac Marianny Orańskiej, ul. Zamkowa, 1838–1841, po 1855,

> oficyna (stajnia), 1838–1841, po 1855.

> oficyna (wozownia), 1838–1841, po 1855.

> tarasowy ogród regularny, 1859–1872.

> park krajobrazowy (pałacowy i dawny zwierzyniec), przed 1841, 1859–1872, przed 1885, pocz. XX w.,

> pompownia, kotłownia i gazownia, ul. Zamkowa 5, 1862–1865, nr rej. 1373/W¸ z dnia 01.07.1992.

  • książęcy dom Albrechtshaus, willa, obecnie siedziba Urzędu Gminy, ul. Ząbkowicka 26, ok. 1880, nr rej. 58/A/01 z dnia 22.10.2001.
  • młyn nr 12a, 2 poł. XIX w., nr rej. 1301/Wł z dnia 05.03.1990.

Ożary

  • kościół parafialny pw. Św. Katarzyny, XV w.(?), XVI w., 4 ćw. XVII w., 1853/1854, nr rej. 1852 z dnia 8.10.1966.

Pomianów Górny

  • kościół filialny pw. Św. Barbary, 1519 (?), 1 ćw. XVII w., 1753, 1910, nr rej. 1855 z dnia 11.10.1966.
  • figura Św. Jana Nepomucena na murze kościelnym, ok. 1753, nr rej. 775/496/17 z dnia 17. 10.1994.
  • Mała kalwaria przy kościele ujęta wpisem do rejestru zabytków, nr rej. 775/496/14 z dnia 17.10.1994.
  • Ogrojec (Chrystus i śpiący Apostołowie) przy południowym odcinku muru cmentarnego, 1802.
  • kolumna z figurą anioła, 1802.

Sosnowa

  • kościół filialny pw. Św. Maternusa, 1799, nr rej. 954/Wł z dnia 20.09.1983.

Topola

  • kościół parafialny pw. Św. Bartłomieja, 1754–1757, nr rej. 1871 z dnia 11.10.1966.

Obiekty, zespoły i założenia urbanistyczne wpisane do rejestru zabytków objęte są rygorami ochrony konserwatorskiej wynikającymi z Ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Rygory te obowiązują niezależnie od położenia obiektu w poszczególnych strefach ochrony konserwatorskiej lub poza strefami. Wszelkie prace remontowe, zmiany własności, funkcji i przeznaczenia obiektu wymagają pisemnej zgody Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w trybie określonym przez rozporządzenie ministra kultury i dziedzictwa narodowego z dnia 18 października 2000 r. w sprawie zasad i trybu udzielania i cofania zezwoleń na prowadzenie prac konserwatorskich, archeologicznych i wykopaliskowych oraz warunków ich prowadzenia i kwalifikacji osób uprawnionych do wykonywania tych prac (Dz. U. nr 93 z 2000 r., poz. 1033).

Ponadto postuluje się wpis do rejestru zabytków w pierwszej kolejności następujących obiektów:

  • w Byczeniu — cmentarza przykościelnego z murem i małą kalwarią, budynków gospodarczych należących do zagrody plebańskiej nr 18, kapliczek domkowych przy torach kolejowych i przy drodze do Goleszowa,
  • w Chałupkach — budynków stajni należących do młyna nr 7,
  • w Doboszowicach — grupy Ukrzyżowania przed cmentarzem przykościelnym, figury św. Jana Nepomucena koło domu nr 79, pałacu i spichlerza,
  • w Kamieńcu Ząbkowickim — układ planistyczny części ul. Złotostockiej objętej strefą ochrony konserwatorskiej „A”,
  • w Kamieńcu Ząbkowickim — średniowieczny krzyż pokutny obok domu przy ul. Kolejowej,
  • w Kamieńcu ZąbkowickimIstebce — zespołu młyna przy ul. Wąskiej 5,
  • w Kamieńcu Ząbkowickim — wiaduktu kolejowego nad ulicą Ząbkowicką,
  • w Mrokocinie — kaplicy pw. Św. Jana Nepomucena,
  • w Ożarach — kurii majątkowej wraz z folwarkiem dolnym, nr 1a,
  • w Sławęcinie — kaplicy pw. Św. Józefa oraz domu karczmarza nr 21,
  • w Sosnowej — cmentarza i muru cmentarnego z budynkiem bramnym,
  • w Starczowie — kościoła, plebanii i kolumny Św. Trójcy,
  • w Śremie — kościoła, cmentarza z murem, domu w dobrach kmiecych nr 32 oraz kolumny Św. Trójcy,
  • w Topoli — cmentarza przykościelnego z murem z bramami oraz rzeźby Św. Jana Nepomucena przy plebanii.

Gminny program opieki nad zabytkami gminy Kamieniec Ząbkowicki 2012 – 2016 przygotowany został zgodnie z metodologią przyjętą w Poradniku metodycznym opracowanym przez Narodowy Instytut Dziedzictwa (opublikowanym w Kurierze Konserwatorskim Nr 3, 2009, s. 14-36). Gminny program opieki nad zabytkami gminy Kamieniec Ząbkowicki 2012 – 2016 zgodny jest w swych założeniach z rządowymi dokumentami o charakterze strategicznym sporządzonymi na poziomie ogólnokrajowym, samorządowymi na poziomie wojewódzkim  i powiatu oraz dokumentami strategicznymi gminy Kamieniec Ząbkowicki. Podstawę sporządzenia Programu stanowią ponadto Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Kamieniec Ząbkowicki oraz miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego.

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY KAMIENIEC ZĄBKOWICKI NA LATA 2012  2016