W 2018 roku stowarzyszenia i fundacje czeka kilka istotnych zmian dotyczących aspektów prawnych związanych z funkcjonowaniem organizacji pozarządowych. Poniżej lista i opis  najważniejszych zmian.

ISTOTNE ZMIANY PRAWNE CZEKAJĄCE NGO W 2018 roku.

  1. Zmiany w ustawie prawo o stowarzyszeniach.
  2. Zmiany w księgowości i obowiązkach sprawozdawczych.
  3. Zmiany w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie w związku z powstaniem Narodowego Instytutu Wolności.
  4. 1% od emerytów.
  5. Nowe przepisy dotyczące ochrony danych osobowych (RODO).

Ad. 1. Zmiany w ustawie Prawo o stowarzyszeniach.

  • Podstawa prawna:

– ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach;

– ustawa z dnia 25 września 2015 r.  o zmianie ustawy Prawo o stowarzyszeniach oraz niektórych innych ustaw;

– Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 2 maja 2016 r. w sprawie prowadzenia ewidencji stowarzyszeń zwykłych, jej wzoru oraz szczegółowej treści wpisów.

  • Ustawa z dnia 25 września 2015 r. o zmianie ustawy Prawo o stowarzyszeniach oraz niektórych ustaw obowiązuje od 20 maja 2016 r. Organizacje mają dwa lata – do 20 maja 2018 roku na dostosowanie się do nowych przepisów.
  • Co w związku z tym dla stowarzyszeń zarejestrowanych w KRS:

– należy sprawdzić statut dla stowarzyszeń, które posiadają oddziały terenowe i wprowadzić odpowiednie zmiany do statutu;

–  trzeba powołać pełnomocnika do podpisywania umów z członkami zarządu (dotyczy to wszystkich umów, w tym umów wolontariackich);

– można wynagradzać zarząd za pełnienie funkcji – i musi to zostać uregulowane w statucie, jeśli na taką opcję stowarzyszenie się decyduje.

  • Co dla stowarzyszeń zwykłych:

– trzeba przerejestrować się do nowej ewidencji (u starosty powiatu);

– można korzystać z dodatkowych źródeł finansowania (np. dotacje, darowizny, zbiórki publiczne);

– można przerejestrować się do KRS – mogą to zrobić tylko te stowarzyszenia zwykłe, które przerejestrowały się do nowej ewidencji u starosty powiatu.

Ad. 2. Zmiany w księgowości i obowiązkach sprawozdawczych.

  • Jednolity Plik Kontrolny (JPK):
  • JPK – zbiór danych tworzonych z systemów informatycznych podmiotu gospodarczego poprzez bezpośredni eksport danych zawierających informacje o operacjach gospodarczych za dany okres, posiadający ustandaryzowany układ i format (schemat XML) umożliwiający jego łatwe przetwarzanie. Innymi słowy jest to łatwiejszy sposób kontaktowania się z urzędem skarbowym.
  • JPK VAT – obowiązuje od 1 stycznia 2018 r. i dotyczy podmiotów, które są czynnymi płatnikami podatku VAT (tzw. „vatowcami), w tym organizacje pozarządowe, które są „vatowcami”). Do 25 dnia miesiąca wysyła się takie informacje do US.
  • JPK na żądanie – będzie obowiązywał od 1 lipca 2018 r. i dotyczy wszystkich organizacji prowadzących księgowość elektroniczną. Przekazuje się na wezwanie urzędu skarbowego.
  • Uproszczona ewidencja przychodów i kosztów (UEPiK):
  • Podstawa prawna: ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (art. 10); Rozporządzenie Ministra Finansów z dn. 18 grudnia 2015 r. w sprawie prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów przez niektóre organizacje.
  • Obowiązuje od 1 stycznia 2016 r.
  • Dla organizacji, które: nie prowadzą działalności gospodarczej, nie są OPP, przychody do 100 000 zł.
  • Musimy ją zgłosić do US do 31 stycznia, a nowo zarejestrowane organizacje 30 dni od rozpoczęcia działalności. Decyzja o wyborze – organ zatwierdzający sprawozdanie. Zgłoszenie – oświadczenie zarządu + uchwała ww. organu.
  • Sprawozdanie finansowe:
  • Podstawa prawna: Załącznik nr 6 ustawy o rachunkowości (wzór w jaki sposób mają się sprawozdawać organizacje pozarządowe).
  • Obowiązuje od 1 stycznia 2017 r.
  • Składa się z 3 części: bilans, rachunek zysku i strat, informacja uzupełniająca (wprowadzenie do sprawozdania finansowego, informacja dodatkowa).

Ad. 3. Zmiany w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie w związku z powstaniem Narodowego Instytutu Wolności (NIW).

  • Podstawa prawna: ustawa z dnia 15 września 2017 r. o Narodowym Instytucie Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego – obowiązuje od 28 października 2017 r.; zmiany w przepisach ustawy o pożytku.
  • Zmiany w ustawie o pożytku:

(1)  Powołanie Komitetu ds. Pożytku Publicznego;

(2) Kompetencje do tej pory zarezerwowane dla ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego przechodzą na Przewodniczącego Komitetu lub Dyrektora Narodowego Instytutu Wolności:

– kontrola nad OPP; publikacja wykazu uprawnionych do otrzymania 1%; rozpatrywanie wniosków „spóźnialskich”; prowadzenie bazy sprawozdań; prowadzenie Funduszu Wspierania Organizacji Pożytku Publicznego.

(3) Możliwość powołania przez wojewodów pełnomocników do spraw społeczeństwa obywatelskiego.

  • Fundusz Inicjatyw Obywatelskich (FIO): Operatorem będzie Narodowy Instytut Wolności (NIW), nadal generator ofert FIO, kwota 60 mln zł, termin realizacji: od 1 maja 2018 do 31 grudnia 2019 r., dotacja od 20 000 do 400 000 zł. Nie ma jeszcze zatwierdzonego Regulaminu Konkursu.

Ad. 4. 1% od emerytów.

  • 4 kroki: Wybierz organizację pożytku publicznego, której chcesz przekazać 1%. Zapisz jej numer KRS; Pobierz prosty formularz PIT – OP; Wypełnij formularz (wpisz nr KRS wybranej Organizacji) i podpisz; Wyślij formularz papierowo lub elektronicznie do swojego urzędu skarbowego (do 30 kwietnia 2018 r.).

Ad. 5. Nowe przepisy dotyczące ochrony danych osobowych (RODO).

  • Od 25 maja 2018 zaczynamy stosować przepisy o ochronie danych osobowych zawarte w unijnym rozporządzeniu, zwanym w skrócie RODO.  Oznaczają one duże zmiany w sposobie ochrony tych danych. Dotknie ona również organizacje pozarządowe, ponieważ co do zasady, będą one podlegały jej przepisom w całości.
  • Jedną z ważniejszych cech reformy jest całkowita zmiana założeń dotyczących tego, jak powinna wyglądać ochrona danych osobowych. Dotychczas wystarczało, że administrator wypełniał obowiązki wskazane w przepisach prawa. Od wejścia w życie reformy administrator będzie zobowiązany stosować zasadę risk based approach. To znaczy, że będzie musiał samodzielnie oceniać, jakie są ryzyka związane z przetwarzanymi danymi osobowymi i jakie w związku z tym należy przedsięwziąć środki.
Opracowała: Karolina Furmańska - doradca dla organizacji pozarządowych